Thực hiện các bài tập thể dục trí não, như giải đố sudoku, có thể cải thiện khả năng nhận thức, tăng cường trí nhớ và nâng cao sức khỏe tinh thần tổng thể. 

Chúng ta đều đôi lúc cảm thấy mệt mỏi về tinh thần, nhưng những yếu tố như căng thẳng, lão hóa, thiếu ngủ hoặc lối sống không lành mạnh có thể làm gia tăng trạng thái mơ màng này. Điều này có thể ảnh hưởng rõ rệt đến trí nhớ, khả năng giải quyết vấn đề và chức năng nhận thức chung. 

Thực hiện các bài tập giúp rèn luyện trí não có thể tăng cường sự nhanh nhạy của não bộ/ trí óc và giúp bộ não duy trì sự tập trung và khả năng phục hồi. Dưới đây là một số bài tập và trò chơi đã được nghiên cứu kỹ lưỡng mà bạn có thể tham khảo. 

1. Học một ngôn ngữ mới

Học một ngôn ngữ mới có thể mang lại nhiều lợi ích cho bộ não, bao gồm: 

Cải thiện chức năng nhận thức 

Tăng cường trí nhớ 

Nâng cao khả năng giải quyết vấn đề 

Một cách dễ dàng để bắt đầu là sử dụng các ứng dụng học ngôn ngữ hoặc các khóa học trực tuyến, mang lại phương pháp học có cấu trúc và tiện lợi để học một ngôn ngữ mới. 

Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy việc biết hai ngôn ngữ có thể dẫn đến sự thay đổi trong cấu trúc não bộ, đặc biệt ở những vùng não cho thấy có sự gia tăng dự trữ thần kinh. Dự trữ thần kinh là khả năng có thêm dung lượng não giúp con người đối phó với suy giảm nhận thức do lão hóa và duy trì các chức năng nhận thức nguyên vẹn. 

2. 2. Đọc và ghi chú tích cực

Khi đọc, hãy tích cực tương tác với tài liệu bằng cách ghi chú hoặc đánh dấu các điểm chính. Phương pháp này có thể: 

Tăng cường sự tập trung 

Nâng cao khả năng hiểu biết 

Cải thiện khả năng ghi nhớ 

Một nghiên cứu do trường trung học thực hiện được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Sinh viên nhằm xác định phương pháp ghi chú hiệu quả nhất ở học sinh từ 13-18 tuổi. Những người tham gia được giao nhiệm vụ đánh máy, viết tay hoặc không ghi chú trong khi xem video, sau đó là đánh giá. 

Kết quả cho thấy việc đánh máy ghi chú là phương pháp hiệu quả nhất, dẫn đến khả năng ghi nhớ cao nhất. 

3. Thiền hơi thở chánh niệm

Một nghiên cứu nhỏ năm 2018 cho thấy các phương pháp như thiền định và can thiệp chánh niệm có thể cải thiện: 

Quá trình nhận thức: chú ý, trí nhớ làm việc, và các chức năng điều hành 

Khả năng siêu nhận thức: tổ chức, lập kế hoạch và kỹ năng giải quyết vấn đề 

Tuy nhiên, nghiên cứu còn nhiều ý kiến khác nhau. Theo một nghiên cứu lớn năm 2021, thiền hơi thở chánh niệm đơn thuần không được cho là hiệu quả trong việc cải thiện các chức năng điều hành như chú ý, trí nhớ làm việc và trí nhớ lâu dài. 

Một bài đánh giá năm 2018 cho thấy thiền thở có ý thức không vượt trội hơn các phương pháp khác, nhưng phương pháp này có thể tốt hơn là không làm gì cả. 

Để thực hành thiền thở có ý thức, hãy ngồi ở một nơi yên tĩnh, nhắm mắt lại và tập trung vào hơi thở. Hít vào thật sâu, đếm đến bốn, rồi thở ra chậm rãi.  

Tiếp theo, hãy tập trung vào cảm giác hơi thở, điều này có thể cải thiện sự tập trung và giảm căng thẳng. 

4. Cờ vua trực tuyến mang tính chiến lược

Chơi cờ vua đòi hỏi sự lập kế hoạch chiến lược và sự tập trung chú ý, giúp não bộ được rèn luyện toàn diện. 

Một phân tích từ 24 nghiên cứu cho thấy việc chơi cờ vua có thể cải thiện thành tích môn toán và khả năng nhận thức tổng thể ở học sinh tiểu học và trung học cơ sở, với ngưỡng huấn luyện hiệu quả tối thiểu khoảng 25-30 giờ. 

Hiện nay, việc chơi cờ vua trở nên dễ dàng hơn, bạn có thể chơi cờ vua qua các ứng dụng trực tuyến trên điện thoại vào thời gian rảnh. 

5. Huấn luyện dual n-back

Huấn luyện dual n-back là một bài tập nhận thức, yêu cầu bạn nhớ và hồi tưởng cả kích thích thị giác và thính giác. Trong bài tập này, bạn cần theo dõi vị trí của các kích thích thị giác (như các ô vuông trên lưới) và danh tính hoặc vị trí của các kích thích thính giác (như âm thanh hoặc chữ cái) trong một chuỗi. 

Khi độ khó tăng lên, bạn sẽ cần phải nhớ và hồi tưởng lại các kích thích từ nhiều vị trí trong chuỗi. Bài tập này được cho là giúp tăng cường trí nhớ làm việc và khả năng nhận thức. 

Một nghiên cứu nhỏ năm 2020 với 54 người tham gia cho thấy sau 16 buổi chơi game dual n-back, những người tham gia đã cải thiện khả năng trí nhớ làm việc. 

Bạn có thể tìm thấy các bài tập dual n-back trên nhiều trang web và ứng dụng chuyên dụng cho việc huấn luyện não bộ. 

6. Trò chơi giải ô chữ

Giải ô chữ là những trò chơi yêu cầu bạn điền từ vào một lưới các từ theo gợi ý, nhằm tìm ra từ đúng. Tham gia giải ô chữ có thể cải thiện nhận thức bằng cách kích thích: 

Từ vựng 

Trí nhớ 

Khả năng giải quyết vấn đề 

Kiến thức tổng quát 

Trong một nghiên cứu kéo dài 78 tuần với những người suy giảm nhận thức nhẹ (MCI), các nhà nghiên cứu nhận thấy việc tham gia vào các bài tập giải ô chữ trên mạng tại nhà có hiệu quả hơn trong việc cải thiện chức năng nhận thức so với các trò chơi nhận thức khác. 

7. Sudoku

Sudoku là một trò chơi dựa trên logic, yêu cầu bạn điền các con số vào lưới 9x9 sao cho mỗi cột, hàng và khu vực con 3x3 chứa tất cả các chữ số từ 1 đến 9 mà không bị trùng lặp. Nó đòi hỏi cả logic lẫn sự chú ý. 

Một nghiên cứu nhỏ năm 2020 đã kiểm tra hoạt động não của những người tham gia khi giải bài sudoku. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng khi giải sudoku, cả hai vùng trong  vỏ não trước trán (PFC), bao gồm vùng giữa và vùng bên, đều tham gia. 

Vùng giữa của PFC đặc biệt hoạt động mạnh khi não bộ tìm kiếm các quy tắc và chiến lược logic để giải bài sudoku. 

Kết quả nghiên cứu cho thấy sudoku có thể được sử dụng trong huấn luyện nhận thức, đặc biệt đối với các rối loạn tâm thần liên quan đến PFC, như: 

Trầm cảm 

Rối loạn lưỡng cực 

Bệnh Alzheimer 

Tóm lại 

Các bài tập trí não là công cụ linh hoạt giúp duy trì sự nhanh nhạy và khả năng phục hồi của trí óc. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau và cần tiếp tục được nghiên cứu sâu hơn. 

Chúng có thể giúp cải thiện trí nhớ, khả năng giải quyết vấn đề và năng lực nhận thức. Ngoài ra, chúng cũng có thể góp phần thay đổi cấu trúc não, thúc đẩy dự trữ thần kinh. 

Hãy khám phá các nền tảng trực tuyến và biến việc cải thiện khả năng nhận thức thành một phần thường xuyên trong thói quen của bạn. Bộ não của bạn sẽ cảm ơn bạn vì bài tập này!